Kreu i Partisë Demokratike ka dorëzuar në Kuvend projektin e tij të hershëm për vetingun e politikanëve, që synon kontrollin pasuror dhe lidhjet me krimin të politikanëve përmes transformimit të Inspektoriatit të Lartë të Deklarimit të Pasurisë. Kryetari i Partisë Demokratike, Lulzim Basha depozitoi në Kuvend projektligjin për disa shtesa në ligjin “Për deklarimin dhe kontrollin e pasurive, të detyrimeve financiare të të zgjedhurve dhe të disa nëpunësve publikë”, për t’i dhënë kompetencat e “vetingut” të politikanëve lnspektoriatit të Lartë të Deklarimit të Pasurisë dhe Konfliktit të lnteresit, ILDKPKI. Projektligji i publikuar në faqen e Kuvendit propozon një transformim të ILDKPKI-së nga një organ me drejtim individual në një organ me drejtim kolegjial, me emërtimin “Autoriteti për Luftën Kundër Korrupsionit”, dhe një organizim dhe funksionim të ngjashëm me organet e vetingut në drejtësi. Kontrolli i pasurisë dhe kontrolli i figurës së politikanëve, sipas këtij propozimi do të kryhet nëpërmjet hetimit pasuror dhe hetimit për lidhjet me krimin të politikanëve dhe funksionarë të tjerë shtetëror, apo kandidatëve për deputetë apo kryebashkiakë. Përveç deklarimit të pasurisë, subjektet e këtij ligji do të kenë detyrim për deklarimin e kontakteve të papërshtatshme.
“Ky detyrim nuk është shtrirë në të gjithë personat për të cilët ligji parashikon detyrimin për deklarimin e pasurisë dhe të interesave private, por është kufizuar në personat që janë deputetë, kandidatë për deputetë, ata që mbajnë funksionet të larta shtetërore si dhe për kryetarët e bashkive dhe kandidatët për kryetar bashkish,” thuhet në relacionin shoqërues.
Sipas nismës, nëse një zyrtar i kësaj kategorie apo një kandidat në zgjedhje nuk do të kalojë vetigun parashikohet ndërprerja dhe kufizimi i të drejtës për t’u zgjedhur, si dhe përfundimin i funksionit politik apo shtetëror që ka. Nismëtari e cilëson këtë projektligj si hap plotesues i ligjit në fuqi “Për garantimin e integritetit te personave qe zgjidhen, emerohen apo ushtrojne funksione publike”, ose siç njihet ndryshe si procesi i dekriminalizimit. Për të verifikuar rrethana që lidhen me figurën, autoriteti i vetingut ka të kompetenca për të kërkuar raportim nga gjykata, prokuroria, Byroja Kombëtare e Hetimit, Policia e Shtetit, Shërbimet shtetërore Informative dhe çdo organ tjetër që ka në kompetencë administrimin e të dhënave të nevojshme, si dhe të marrë informacion nga shtete të tjera. Kontrollin e integritetit për persona që janë subjekt i ligjit, sipas propozimit, mund ta kërkojnë një grup prej 7 deputetësh, kryetari i Kuvendit, kryeministri, Prokurori i Përgjithshëm, drejtuesi i SPAK, si dhe nga jo më pak se 500 shtetas me të drejtë vote. Por, çdo kërkesë për kontroll duhet të përmbajë të dhëna, fakte apo rrethana specifike dhe nismëtari gjobitet me 100 000 lekë nëse kontrolli nxjerr që të dhënat kanë qenë të pavërteta.
Ndërkohë, të drejtën për të bërë kërkesën për kontroll paraprak të kandidaturave në zgjedhje apo organe kushtetuese e ka edhe një parti politike për kandidatë të mundshëm të saj. Sipas propozuesit, “ky projektligji i hap rrugën procesit të pastrimit të politikës nga krimi dhe korrupsioni dhe ndërtimit të një shteti demokratik”. Basha dhe Partia Demokratike zyrtare drejton aktualisht një grup të vogël deputetësh pas përçarjes së grupit parlamentar të dalë nga zgjedhjet e vitit 2021. Që propozimi i tij të arrijë të miratohet duhet të ketë mbështetjen e mazhorancës socialiste në Kuvend.
