Dita Botërore e Shtypit shënohet çdo vit më 3 maj. Këtë vit vëmendja është tek gazetarët në skaje të ndryshme të botës, të cilët po ndeshin në rrethana gjithnjë e më armiqësore.
Raporti i fundit i organizatës Gazetarët Pa Kufi thotë se liria e shtypit në botë ra gjatë në 12 muajt e fundit, pjesërisht si rezultat i politikave agresive ndaj gazetarëve.
Gazetarë nga e gjithë bota janë vënë në shenjestër nga qeveri autoritare që përpiqen të forcojnë kontrollin mbi median. Organizata Gazetarët Pa Kufi nxori në prill raportin e saj të fundit ku vëren se cikli i frikës po tkurr liritë e shtypit në botë dhe në Shtetet e Bashkuara:
Disa e quajnë këtë fenomen një sulm ndaj shtyllave të demokracisë:
“Gazetarët janë ata që ndodhen në vijën e frontit, ata që u kërkojnë llogari qeveritarëve dhe i shërbejnë transparencës: çfarë ndodh me të drejtat e qytetarit; si përdoren fondet publike. Pa punën e gazetarëve, qeveria mund të ndjekë politika që kufizojnë të drejtat e qytetarit dhe korrupsioni do të lulëzonte,” thotë Robert Mahoney i Komitetit për Mbrojtjen e Gazetarëve.
Sulmet kibernetike, arrestimet dhe rrëmbimet janë disa nga taktikat që përdoren për të frikësuar punonjësit e shtypit. Ka pasur edhe vrasje në disa raste.
Kina dhe Koreja e Veriut mbeten ndër abuzuesit më të rëndë, në bazë të raportit. Shtetet e Bashkuara renditen tre vende më poshtë, duke reflektuar një klimë problematike, siç vëren raporti, ku raportimi kritik ndaj zyrtarëve të lartë etiketohet si “lajme të rreme”.
Megjithatë, thonë gazetarët, Kushtetuta amerikane ofron mbrojtje dhe i inkurajon gazetarët të vazhdojnë misionin:
“Këtu dallojmë ne (Shteteve të Bashkuara) nga shumë vende të tjera – tek sundimi i ligjit. Shteti ligjor ekziston dhe respektohet në masë të madh; pikërisht këtu qëndron dallimi mes nesh dhe pjesës tjetër të botës. Për shembull, megjithëse Zëri i Amerikës financohet nga qeveria amerikane, ka ligje që na mbrojnë ne si organizatë. Prandaj ne jemi realisht të pavarur,” thotë drejtoresha e Zërit të Amerikës, Amanda Bennett.
Në Filipine, kërcënimet e përsëritura nga Presidenti Rodrigo Duterte kundër medias kanë rezultuar në qëndrime keqdashëse ndaj gazetarëve në një vend që më parë konsiderohej një ndër mbrojtësit më të mëdhenj të lirisë së shtypit në Azi. Organizatat vëzhguese thonë se sulmet e tij më të forta kanë qenë kundër portalit mediatik, Rappler:
“Nëse shohim çfarë ka ndodhur në 14 muajt e fundit, qeveria filipinase na ka hedhur në gjyq 11 herë. Vetëm brenda dy muajsh jam detyruar të paguaj për lirim me kusht nga burgu. Brenda pesë javësh më kanë arrestuar dy herë dhe një herë më mbajtën në paraburgim. Kemi të bëjmë me dobësim ekstrem të lirive të shtypit,” thotë redaktorja e portalit, Maria Ressa.
Në prill, gjykata më e lartë e Mianmarit mbajti në fuqi vendimin për shtatë vjet burgim kundër dy gazetarëve të agjencisë së lajmeve Reuters, të cilët u arrestuan gjatë punës investigative mbi vrasjen e myslimanëve rohinga në 2017.
“Është e qartë se u kishin ngritur kurth. Një nga policët që doli dëshmitar tha se kishte mbajtur shënime gjatë arrestimit, por i kishte djegur shënimet. Një tjetër erdhi me shënime të shkruara në dorë që të mbante mend çfarë do të thoshte. Një i tretë erdhi dhe tha se i kishin udhëzuar si t’i zinin në grackë gazetarët. Nuk ka diskutim që u arrestuan, pasi po raportonin mbi masakrën,” thotë kryeredaktori i agjencisë së lajmeve Reuters.
Në vend të parë në raportin e lirisë së shtypit renditet Norvegjia, ndërkohë që ka rënë numri i vendeve që konsiderohen të sigurta për punën e gazetarëve.
