Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë (IEA) po parashikon një rritje të madhe të emetimeve të CO2 nga energjia këtë vit, ndërsa bota del nga pandemia.
Emetimet totale të energjisë për 2021 do të jenë pak më të ulëta se në 2019, thotë agjencia.
Por CO2 do të rritet me sasinë më të madhe vjetore të regjistruar.
Përdorimi i qymyrit në Azi pritet të jetë thelbësor: IEA thotë se do të shtyjë kërkesën globale me 4.5%, duke e çuar atë afër kulmit global të parë në 2014.
Sidoqoftë, energjia e rinovueshme gjithashtu po lulëzon, me burimet e gjelbra të vendosura të furnizojnë 30% të energjisë elektrike këtë vit.
Rrugët bosh dhe aeroportet që shënuan reagimin global ndaj koronavirusit panë rënien më të madhe të kërkesës për energji që nga Lufta e Dytë Botërore.
Kjo rënie solli uljen e emetimeve të karbonit me rreth 6% në vitin 2020, pasi karburantet më intensivë të karbonit si qymyri dhe nafta u goditën më shumë nga kufizimet.
Shumë shpresonin se këto ndryshime në përdorimin e energjisë do të mbështeteshin në rimëkëmbjen nga pandemia, por këto parashikime të fundit nga IEA tregojnë se nuk ka të ngjarë të jetë kështu.
Kërkesa për energji po lulëzon në botën në zhvillim, me një rritje prej 3.4% të parashikuar për këtë vit – kjo është në kontrast me ekonomitë më të pasura, ku përdorimi i përgjithshëm i energjisë pritet të jetë ende 3% nën 2019.
Në vendet ku kërkesa për energji po rritet, qymyri po luan një rol kryesor.
Përdorimi i përgjithshëm global ra me rreth 4% në 2020, por pritet të rritet me 4.5% këtë vit.
Kjo po ndodh kryesisht në Azi, ku Kina po udhëheq rrugën dhe pritet të llogarisë më shumë se gjysmën e rritjes globale të qymyrit këtë vit.
Por edhe në SHBA dhe BE, kërkesa pritet të rritet – megjithëse do të mbetet akoma nën nivelet e 2019 në këto rajone.
Sipas IEA, kërkesa për qymyr ka të ngjarë të jetë afër kulmit global të parë në 2014 – dhe kjo ka implikime në përpjekjet për të frenuar ndryshimet klimatike.
“Emetimet globale të karbonit do të rriten me 1.5 miliard ton këtë vit – nxitur nga ringjallja e përdorimit të qymyrit në sektorin e energjisë”, tha Fatih Birol, drejtori ekzekutiv i IEA.
“Ky është një paralajmërim i tmerrshëm, sepse rimëkëmbja ekonomike nga kriza Covid aktualisht është gjithçka përveç se e qëndrueshme për klimën tonë.”
Parashikimet e emetimeve për 2021 do të ishin edhe më keq, sipas IEA, nëse kërkesa për naftë rritet në nivelet para covid.
Deri në fund të këtij viti, përdorimi i naftës për aviacionin pritet të jetë ende 20% nën nivelet e vitit 2019.
Sidoqoftë ka disa anë pozitive për energjinë e rinovueshme në raportin e IEA. Era, diellorja dhe format e tjera të qëndrueshme u rritën me 3% gjatë vitit 2020, dhe në sektorin e energjisë pritet të rriten me 8% këtë vit.
Në përgjithësi burimet e energjisë së gjelbër do të sigurojnë 30% të gjenerimit të energjisë elektrike, niveli më i lartë që nga fillimi i revolucionit industrial.
Duke reflektuar ndërlikimet e pasqyrës globale të energjisë, Kina ka të ngjarë të llogarisë gati gjysmën e rritjes globale të energjisë elektrike të rinovueshme këtë vit.
“Siç kemi parë në nivel vendi në 15 vitet e fundit, vendet që arrijnë të ulin emetimet e tyre janë ato ku energjia e rinovueshme zëvendëson energjinë fosile,” tha Prof Corinne Le Quéré, nga Universiteti i Anglisë Lindore, i cili ka studiuar faktorët që shtyjnë vendet të ndryshojnë sistemet e tyre të energjisë.
“Ajo që duket se po ndodh tani është që ne kemi një vendosje masive të energjisë së rinovueshme, e cila është e mirë për të trajtuar ndryshimin e klimës, por kjo po ndodh së bashku me investime masive në qymyr dhe gaz.”
“Shpenzimet stimuluese pas-Covid-19 në të gjithë botën akoma po financojnë kryesisht aktivitete që na mbyllin në emisione të larta CO2 për dekada”.
Më vonë këtë javë, Presidenti Biden do të presë një samit për klimën, me rreth 40 presidentë dhe kryeministra që pritet të marrin pjesë virtualisht.
SHBA pritet gjithashtu të shpallë një objektiv të përmirësuar ndjeshëm të prerjes së emetimeve për 2030.
Sipas IEA, këto veprime nuk mund të vijnë mjaft shpejt nëse emetimet duhet të kontrollohen për të mbajtur nën sy objektivat e temperaturës të marrëveshjes së klimës së Parisit, raporton BBC.
“Në qoftë se qeveritë në të gjithë botën nuk lëvizin me shpejtësi për të filluar uljen e emetimeve, ne ka të ngjarë të përballemi me një situatë edhe më të keqe në 2022,” tha Dr Birol nga IEA.
“Samiti i udhëheqësve mbi klimën i organizuar nga Presidenti i SHBA Joe Biden këtë javë është një moment kritik për t’u zotuar për një veprim të qartë dhe të menjëhershëm përpara COP26 në Glasgoë.”
