OSBE/ ODIHR ka publikuar raportin për zgjedhjet lokale të 30 qershorit.
Në raportin përfundimtar thuhet se procesi i numërimit ka qenë përgjithësisht i rregullt, ndërsa zgjedhjet janë zhvilluar kushtet e krizës institucionale.
Ja si e përshkruan raporti zhvillimin e ditës së zgjedhjeve, nëpërmet 5 pikave.
1. Dita e votimit ishte përgjithësisht e qetë, përveç disa incidenteve të vogla.
2. Votuesve jo gjithmonë ju kontrollua gjurma e bojës apo jo gjithmonë u shenjua me bojë përpara dhënies së fletës së votimit.
3. Në listat e zgjedhësve u konstatuan nënshkrime dukshëm identike, që janë provë e votimit me përfaqësim nga të tjerë.
4. U evidentuan raste të personave që përpiqeshin të ndikonin votuesit e tjere.
5. U vu re votimi në grup ose familjar dhe votimi me përfaqësim. Në 16 përqind të vëzhgimeve, MVZ ODIHR vuri në dukje raste të të njëjtit person që u jepte ndihmë shumë votuesve”, – thuhet ndër të tjera në raport.
Lidhur me këto problematika të hasura, ODIHR ka dhënë 20 rekomandime, ku 6 prioritaret janë:
1. Me qëllim të forcimit të demokracisë pluraliste, riafirmimit të të drejtës së qytetarëve për të marrë pjesë në qeverisje dhe demostrimit të përgjegjësisë së përbashkët ndaj integritetit të procesit zgjedhor, partitë politike dhe palët e tjera të interesuara zgjedhore duhet të përfshihen në një dialog të hapur dhe gjithëpërfshirës dhe të lehtësojnë Reformën Zgjedhore që adreson rekomandime të përfshira në këtë dhe raportet e mëparshme të ODIHR-it.
2.Autoritetet dhe partitë politike duhet të ndërmarrin masa maksimale për të eleminuar problemin e gjatë të keqpërdorimit të burimeve të administratës publike gjatë dhe ndërmjet zgjedhjeve. Autoritetet duhet të miratojnë rregulla të qarta që përcaktojnë se si burimet publike mund dhe nuk mund të përdoren për qëllime zgjedhore.Duhet të merren hapa të mëtejshëm për të arritur depolitizimin e shërbimit civil dhe të sigurohet që presioni të mos zbatohet mbi votuesit për të marrë pjesë në fushata zgjedhore ose të votojnë në një mënyrë të caktuar.
3.Autoritetet duhet të garantojnë të drejtën e votuesve për një zgjedhje të lirë dhe të fshehtë. Procedurat e votimit duhet të rishikohen për të siguruar fshehtësinë e votës dhe mbrojtjen nga ndikimi i padrejtë mbi votuesit. Rëndësia e fshehtësisë së votave duhet të theksohet gjatë trajnimit të komisioneve zgjedhore dhe në materialet e edukimit të votuesve.
4.Në përputhje me rekomandimet e mëparshme ODIHR, për të rritur besimin e publikut në procesin zgjedhor, duhet të merren në konsideratë formulat alternative për emërimin e anëtarëve të administratës zgjedhore, të mbështetura nga masa procedurale që sigurojnë pavarësinë e tyre.
5.Të gjitha gjykatat që kanë kompetencë në çështjet zgjedhore duhet të jenë plotësisht funksionuese gjatë periudhave zgjedhore. Pavarësia dhe paanshmëria e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve dhe gjyqësorit duhet të sigurohet.
6. Organet e zbatimit të ligjit duhet të hetojnë të gjitha pretendimet për krimet zgjedhore në mënyrë të plotë, të shpejtë dhe transparente. Qeveria duhet të krijojë një procedurë me të cilën punonjësit e tanishëm dhe të ardhshëm të administratës publike mund të raportojnë çdo presion politik që mund të ushtrohet mbi ta, në lidhje me marrjen ose ruajtjen e një pozicioni pune ose me performancën e tij në punë.
Personat e tillë duhet të gëzojnë mbrojtjet e garantuara aktualisht nga ligji për sinjalizuesit e akteve korruptive.
Raporti, i cili përbëhet nga 34 faqe, ka me detaje të analizuara të gjitha fushat duke adresuar të gjitha shkeljet e mundshme si në spektrin e e përgjithshëm politik e deri tek çështjet ligjore.
“Deklarata e gjetjeve paraprake dhe përfundimeve të lëshuara nga MOM i ODIHR më 1 korrik konkludoi se “Zgjedhjet lokale të 30 qershorit u mbajtën me pak kujdes për interesat e elektoratit.
Opozita vendosi të mos marrë pjesë, dhe qeveria vendosi të mbajë zgjedhje pa të. Në klimën e një bllokimi politik dhe të polarizimit, votuesit nuk kishin një të tillë zgjedhje kuptimplote midis opsioneve politike. Në 31 nga 61 bashki kandidatët për kryetarë garuan pa kundërshtarë.
Kishte pretendime të besueshme për qytetarët që po bënin presion nga të dy palët. politik konfrontimi çoi në pasiguri ligjore, dhe u morën shumë vendime të administratës zgjedhore me objektiv politik për të siguruar zhvillimin e zgjedhjeve. Votimi u zhvillua në përgjithësi mënyra paqësore dhe e rregullt dhe numërimi u vlerësua pozitivisht në përgjithësi, megjithëse disa procedurat nuk janë ndjekur gjithmonë si duhet ”, thuhet në fillim të raportit.
Në raport OSBE/ODHIR vlerëson se dita e zgjedhjeve ishte përgjithësisht paqësore, megjithë tensionet dhe përplasjet e izoluara nga në një numër i vogël të komuniteteve.
